میلاد”امام محمدباقر” (ع) بنا به روایتی

آن حضرت را باقر لقب دادند که به معنای شکافنده ‏ی علوم است، زیرا آن بزرگوار مشکلات و پیچیدگی‏های علمیِ عصرِ خود را با دقت و ظرافتِ خاصی تجزیه و تحلیل می‏کرد. در دوران امامت آن حضرت، از سال ۹۶ ق که مقارن با سال‏های پایانی حکومت جور بنی امیه و ضعف آن بود، فرصتی فراهم شد تا آن بزرگوار به تقویت بنیان‏های فکری و فرهنگی مسلمانان بپردازد. در این زمان و همچنین در دوران امامت فرزندش امام جعفر صادق(علیه السلام) بسیاری از علوم شکوفا شد و شاگردان آن دو بزرگوار، برخی از علوم را گسترش داده، علوم جدیدی را نیز ابداع کردند. امام محمدباقر(علیه السلام) بر اثر سلطه‏ ی حکومتِ طاغوت، از نظر سیاسی مُنزوی بود و اعتراضات او به صورت یک نهضت سیاسی همه جانبه به سرنگونی رژیم بنی‏امیه نیانجامید. ایشان که دریافته بود فرهنگ تشیع در انزوا قرار گرفته و زیر چکمه ‏ی جلاّدان اُموی، بی ‏رَمَق مانده است، دست به یک انقلاب وسیع فرهنگی زد و با تشکیل حوزه‏ ی علمیه و تربیت شاگردان برجسته، فقه آل محمد(ص) و خط فکری تشیُّع را آشکار ساخت. پس از آن حضرت(علیه السلام) فرزند برومندشان، حضرت امام جعفر صادق(علیه السلام)، با تشکیل حوزه‏ ی علمیه با چهار هزار نفر شاگرد، آن حرکت و نهضت فرهنگی را غنای بیشتری بخشید.