رحلت “سیدمحمد حسین طباطبایی” صاحب تفسیر شریف “المیزان” (۱۳۶۰ش)

در همان زمان علاوه بر فراگیری قرآن مجید و کتاب‏های متداول روز و خوش‏نویسی، به تحصیل مقدمات عربی روی آورد و در ۲۳ سالگی عازم نجف اشرف گردید. علامه، طی یازده سال اقامت در نجف از محضر عالمان نامداری همچون میرزای نایینی، سیدابوالحسن اصفهانی، محمدحسین غروی ‏اصفهانی و میرزاعلی آقا قاضی ‏طباطبایی استفاده‏ های فراوان برد و مدارج علمی و کمالات اخلاقی را پیمود. وی پس از آن به مدت ده سال در تبریز اقامت گزید و سپس در سال ۱۳۲۵ ش راهی شهر قم شد. علامه از آن پس با درک نیاز حوزه به تفسیر و فلسفه، به تدریس این دو پرداخت و در این دو رشته مقام شامخی به دست آورد. علامه طباطبایی همزمان با تدریس، از تالیف آثار گرانبها و سودمند غفلت نورزید و کتب متعددی را به رشته تحریر درآورد که اصول فلسفه و روش رئالیسم در ۵ جلد، بدایهُ الحکمه، نهایهُ الحکمه، وحی یا شعور مرموز، علی(ع) و فلسفه الهی و حاشیه بر اسفار صدرالدین شیرازی و…. از آن جمله ‏اند. اما مهم‏ترین اثر علامه، تفسیرالمیزان نام دارد، این کتاب شریف که اصل آن به زبان عربی و در بیست جلد تالیف گردیده بارها از سوی ناشران داخلی و خارجی به زبان‏های عربی و فارسی چاپ و منتشر شده است. استاد شهیدمرتضی مطهری در مورد این تفسیر می‏ گوید: “کتاب تفسیر المیزان، یکی از بهترین تفاسیری است که برای قرآن مجید نوشته شده است و می‏ توان ادعا کرد بهترین تفسیری است که در میان شیعه و سنی از صدر اسلام تا امروز نوشته شده است.” علاوه بر تالیفات متعددی که از علامه طباطبایی به یادگار مانده است، شاگردان فاضلی در حلقه درس ایشان مراتب کمال علمی را پیموده و منشاء خدمات فراوانی شده‏ اند. حضرات آیات و دانشمندان فرهیخته‏ ای از قبیل شهید مرتضی مطهری، شهید سید محمدحسینی بهشتی، امام موسی صدر، ناصر مکارم شیرازی، شهید دکترمحمد مفتح، شهید علی قدوسی، یحیی انصاری شیرازی، شهید سیدمحمدعلی قاضی طباطبایی، سیدعبدالکریم موسوی اردبیلی، محمدتقی مصباح یزدی، ابراهیم امینی، حسین نوری همدانی، حسن حسن‏ زاده آملی، عبداللَّه جوادی آملی، سیدمهدی روحانی و ده‏ها عالم فرزانه در طی سال‏ها حضور در محضر پرفیض استاد، خوشه‏ چین خرمن معرفت علامه بوده ‏اند. علامه سیدمحمدحسین طباطبایی سرانجام در صبح یکشنبه ۲۴ آبان ۱۳۶۰ ش برابر با هجدهم محرم ۱۴۰۲ ق پس از یک هفته بیماری، دارفانی را در هشتاد سالگی وداع نموده و به دیار باقی شتافت. مزارش در کنار حرم حضرت معصومه(س) زیارتگاه عاشقان و شیفتگانش می‏ باشد. همزمان با یکصدمین سال تولد ایشان، همایش ملی میزان حکمت در دی ماه ۱۳۸۱ در محل سالن همایش‏ های بین ‏المللی صدا و سیما برگزار شد و شخصیت علمی این مفسر فرزانه، گرامی داشته شد.